“Sự thay đổi tí hon” – Lối thoát tinh tế cho một bộ não ồn ào
Cảm nhận về cuốn sách “Atomic Habits” – James Clear
Có những thay đổi đến từ một biến cố lớn. Những cũng có những thay đổi bắt đầu rất âm thầm – như cách một giọt nước chảy mãi rồi khóet được đá. Tôi là một người trẻ sống cùng ADHD – rối loạn tăng động giảm chú ý. Với tôi, sự ổn định là điều xa xỉ, còn sự kiên trì gần như là một cuộc chiến. Tôi từng cho rằng mình không thể sống có tổ chức, càng không thể đi đường dài với bất cứ mục tiêu nào. Cho đến khi tôi gặp cuốn Atomic Habits – Thay đổi tí hon, hiệu quả bất ngờ trong một lần đi dạo ở tiệm sách gần nhà – cuốn sách nhỏ, nhưng mang trong mình một hệ thống tư duy đủ mạnh để khiến tôi thay đổi cách sống.
James Clear là một tác giả, diễn giả và nhà tư vấn chuyên sâu về phát triển bản thân, nổi tiếng với khả năng biến các khái niệm phức tạp về tâm lý học hành vi thành công cụ ứng dụng đơn giản trong đời sống. Ông chuyên nghiên cứu về việc xây dựng thói quen tích cực và tối ưu hóa hiệu suất cá nhân. Cuốn sách Atomic Habits, xuất bản lần đầu năm 2018, nhanh chóng trở thành hiện tượng toàn cầu, được dịch ra hơn 50 ngôn ngữ và được giới thiệu bởi hàng triệu độc giả, chuyên gia và doanh nghiệp trên khắp thế giới.
Tôi nhận ra rằng, James Clear không bán ảo mộng thành công. Ông đưa ra một sự thật giản dị đến mức… không dễ tin: “Thành công là sản phẩm của những thói quen hằng ngày – không phải là những biến đổi một lần trong đời.” Cuốn sách này không nói bạn phải thức dậy lúc 5h sáng, hay học 10 tiếng mỗi ngày. Thay vào đó, nó hỏi bạn một câu sâu hơn:“Bạn muốn trở thành ai?”
Vì, như James Clear viết: “Cách hiệu quả nhất để thay đổi thói quen của bạn là không tập trung vào những gì bạn muốn đạt được, mà tập trung vào con người bạn muốn trở thành” Tôi từng đặt mục tiêu: học giỏi hơn, tập trung hơn, sống kỷ luật hơn. Nhưng tôi luôn bỏ cuộc. Cho đến khi tôi ngưng hỏi: “Làm sao để đạt được điều đó?” Và bắt đầu hỏi: “Người như tôi – liệu có thể sống như người tôi mong muốn không?” Câu trả lời, thật bất ngờ, là có – nếu tôi bắt đầu thật từ những bước thật nhỏ.
Nếu bạn sống với ADHD như tôi, bạn sẽ hiểu cảm giác bắt đầu rất nhiều nhưng hoàn thành rất ít. Chính vì thế, tôi ấn tượng sâu sắc với một triết lý trong sách: “Bạn không vươn tới tầm cao của mục tiêu. Bạn rơi xuống mức độ của hệ
thống.” Đó là lúc tôi ngừng ép mình phải “có kỷ luật”, và bắt đầu thiết kế cuộc sống sao cho những điều tốt đẹp diễn ra dễ dàng hơn. James Clear gọi đó là bốn quy luật thay đổi hành vi: khiến cho thói quen trở nên rõ ràng, khiến cho thói quen trở nên hấp dẫn, khiến cho thói quen trở nên dễ dàng và khiến cho thói quen tạo nên cảm giác thỏa mãn. Tôi thay đổi cách học bằng cách chia nhỏ thời gian, đặt giới hạn dễ chịu, loại bỏ phiền nhiễu. Tôi bắt đầu viết nhật ký, không để kể lể, mà để bỏ phiếu cho con người tôi muốn trở thành: một người hiểu mình và biết mình đang đi đâu. Và kỳ lạ thay – tôi dần đi được: “Đi chậm, nhưng không bao giờ đi lùi.”
Chúng ta thường trì hoãn vì đợi điều kiện lý tưởng, hoặc một kế hoạch hoàn hảo. Nhưng, như James Clear nói:“Chúng ta quá tập trung vào việc tìm ra cách tiếp cận tốt nhất nhưng lại quên đi cần phải bắt tay thực hiện. Tốt nhất chính là kẻ thù của tốt.”Tôi từng viết ra kế hoạch học tập chi tiết đến từng phút – rồi không thực hiện nổi ngày nào. Giờ đây, tôi viết 5 dòng mỗi tối, đọc sách 10 phút mỗi sáng và thực hành thiền biết ơn. Những điều nhỏ bé – nhưng đều đặn – đã bắt đầu xây lại tôi từ bên trong hay bạn có thể hiểu rằng thói quen là lãi kép của việc cải thiện bản thân. Cũng giống như tiền bạc tăng dần theo lãi suất, tác động của thói quen tăng lên theo thời gian.
Một ví dụ thực tế ngay tại gia đình tôi, mẹ là người đặt niềm tin sâu sắc vào giá trị của các thói quen nhỏ, bà chưa từng đọc Automic Habits hay bất cứ bài viết nào của James Clear, nhưng luôn âm thầm sống theo triết lý ấy. Bà không dạy tôi cách xây dựng một sự nghiệp, nhưng luôn nghiêm khắc với tôi trong những việc tưởng như nhỏ nhặt: dọn nhà đúng cách, xếp bát đĩa vào máy rửa theo trật tự. Bà không bao giờ xem nhẹ việc “gấp quần áo sao cho thẳng”, hay “lau bếp mỗi khi nấu xong”. Mẹ tin rằng: “Sự ngăn nắp trong tư duy và cách làm việc bắt đầu từ những thao tác nhỏ nhặt nhất. Và nếu một người có thể làm tốt những điều nhỏ, họ sẽ không dễ làm sai những điều lớn.” Chính mẹ là người dạy tôi rằng: “Chúng ta trở thành thói quen của chính mình.”
Nếu bạn từng thất vọng với chính mình vì không thể “giữ kỷ luật”, Nếu bạn từng nghĩ “có lẽ mình không thể thay đổi”, Tôi hiểu cảm giác đó. Và tôi biết bạn không đơn độc. Bạn không cần phải “lột xác”. Bạn chỉ cần, từng ngày một, bỏ phiếu cho con người bạn muốn trở thành Nếu tôi từng nghĩ mình “không thể”, thì giờ tôi biết: chỉ cần một phần trăm tiến bộ mỗi ngày, tôi hoàn toàn có thể trở thành một người kiên định, có định hướng – một người mà tôi, trong quá khứ, từng nghĩ là không thể.
Atomic Habits không phải cuốn sách làm bạn hào hứng ngay. Nó không “rung chuyển” bạn bằng cảm hứng bùng nổ. Nó thay đổi bạn bằng cách rỉ rả – từng trang – từng dòng – như cách một hạt giống cắm rễ âm thầm. Để rồi một ngày, bạn nhìn lại – và nhận ra:
Bạn đã khác. Mà không cần phải cố gắng để trở thành ai khác.
Kiều Thu Minh
